دنیایی بهتر با دست‌های خلاق یک برنامه‌نویس

تا به حال با چشم بسته با گوشی خود کار کرده اید؟ یا با چشم بسته سعی کرده اید با یک شماره تلفن تماس بگیرید؟ قطعا خیلی سخت است و زمان بیشتری نیز از ما خواهد گرفت. اگر دقت کرده باشیم در تنظیمات همه ی گوشی های هوشمند صرف نظر از اینکه چه سیستم عاملی دارند گزینه ای به نامaccessibility وجود دارد که یکسری امکاناتی برای کاربر فراهم میکند، درواقع این امکانات اساسا برای کسانی طراحی شده است که از لحاظ جسمی ناتوانی هایی دارند مانند افرادی که دارای اختلالات بینایی هستند، اما می توان از آنها برای دیگر افراد هم استفاده کرد. در ادامه راجع به هر یک از امکانات accessibility علاوه بر توضیحات هر یک از آن ها، درباره چگونه فعال کردن آن ها در تنظیمات گوشی خود توضیح خواهیم داد.
• Talk back:
زمانی که با گوشی خود با استفاده از لمس(touch) ارتباط برقرار می¬کنید، شما می¬توانید گزینه talk back را فعال کنید. این قسمت کارهایی که با گوشی انجام می¬دهید را توصیف کرده و شما را از هشدارها و notification ها مطلع میسازد. هنگام جستجو در صفحات وب، وارد و خارج شدن از نرم¬ افزارهای گوشی، پاسخ دادن به گوشی هنگام زنگ خوردن، وارد کردن پسورد و حتی هنگام استفاده از کیبورد گوشی می¬توانید از این گزینه استفاده کنید. برای فعالسازی به قسمت accessibility رفته واز قسمت سرویس¬ها آن را فعال می¬کنید.

• Talk Back braille keyboard:
این قسمت مخصوص نابینایان طراحی شده است زیرا این امکان را می¬دهد که با ضربه زدن روی صفحه نمایش، الفبای شش نقطه¬ای نابینایان را ایجاد کند. در حال حاضر این قسمت فقط زبان انگلیسی را پشتیبانی می¬کند. باید توجه داشته باشیم که برای فعال کردن آن در تنظیمات، اول در قسمت talk back، talk back braille keyboard را فعال کرده و بعد گزینه magnification را خاموش می¬کنیم.

• Magnification:
این گزینه برای بزرگنمایی موقت صفحه نمایش مورد استفاده قرار می¬گیرد که صفحه واضح¬تر دیده شود. بعد از فعال کردن آن می¬توان یکی از دوگزینه Magnify with triple-tap یا Magnify with shortcut انتخاب کنید. Magnify with triple-tap را می¬توان در همه ی قسمت
های گوشی به وسیله کشیدن دو انگشت بر صفحه غیر از کیبورد و منو ها استفاده کرد. برای
تنظیم سطح بزرگنمایی، دو یا چند انگشت را به هم بچسبانید و یا آن¬ها را از هم جدا کنید.

• Display size and font size:
این بخش سایز آیتم¬های روی صفحه نمایش گوشی و نیز سایز فونت را تغییر می¬دهد. برای تغییر سایز قلم در ابتدا به accessibility رفته و گزینه font size را فعال کرده و سایز مورد نظر را انتخاب می¬کنیم. برای سایز آیتم ها هم به همین منوال نیز فعال می¬کنیم.

• Contrast and color options:
این قسمت برای تنظیم کنتراست یا رنگ¬ها است، که از گزینه¬های high-contrast text، dark theme، color inversion و color correction استفاده می¬کند که کاربرد هر گزینه توضیح داده می¬شود:
High-contrast text باعث می¬شود که متن ها خواناتر و راحتتر در گوشی شما خوانده شوند. از خصوصیاتی که دارد این است که رنگ متن را بسته به رنگ اصلی آن درست می¬کند.

Dark theme or Color inversion این امکان را می¬دهد که به عنوان مثال متن مشکی روی صفحه سفید به متنی با رنگ سفید روی صفحه مشکی تبدیل شود.
Color correction رنگ ها را به شکلی در می آورند که افرادی که دارای اختلال در دیدن رنگ ها هستند، بتوانند رنگ ها را تشخیص دهند. این قسمت دارای سه مورد است که فرد می¬تواند انتخاب کند: Deuteranomaly (red-green)، Protanomaly (red-green)، Tritanomaly (blue-yellow)
• Voice access:
این بخش امکان آن را به شما می¬دهد که گوشی خود را با دستورات گفتاری خود کنترل کنید مثل "open google". شما می¬توانید با استفاده از صدای خود نرم افزارهای گوشی را باز کنید و هدایت کنید و متنی را بدون دستکاری ویرایش کنید.
تا الان با بخش¬های مختلف accessibility آشنا شدیم. همانطور که اشاره شد این بخش از تنظیمات بیشتر برای افرادی است که یکسری اختلالات از جمله اختلال بینایی، شنوایی دارند. با توجه به این موضوع این سوال مطرح می¬شود که چند درصد از برنامه¬نویسان در هنگام نوشتن برنامه به این دسته از افراد توجه دارند؟! برخی از نکاتی که توسط یک برنامه نویس باید رعایت شود را در ذیل شرح می¬دهیم:
1. وجود داشتن دقت کافی برای نوشتن کدهایی که مربوط به سایز متن است. اگر متن، کوچکتر از pt18 یا متن، برجسته(bold) است و کوچکتر از pt14 است باید نسبت کنتراست رنگ حداقل 4.5:1 باشد. برای تمامی دیگر متن ها این نسبت باید حداقل 3.0:1 باشد.
2. استفاده از attribute های مناسب با مقادیر درست: جمع مقادیر android:paddingLeft، android:minWidth، android:paddingRight باید حداقل dp48 باشد.
3. توضیح دادن هر یک از المان های صفحه به نحوه درست. استفاده از android:contentDescription باعث می¬شود زمانی که یک نرم افزار صفحه خوان، المان-های صفحه را می¬خواند آن ها را بهتر برای کاربر توصیف کند. این یک خط کد اضافه شاید در ظاهر ساده بیاید اما خدمت خیلی بزرگی در هنگام استفاده از نرم افزار می¬کند. اما چند نکته ساده در استفاده از آن وجود دارد:
• نوع المان صفحه را لازم نیست که در توضیح بگویید زیرا خود صفحه خوان این کار را انجام می-دهد.
• تمامی توضیحات باید یکتا باشند زیرا باعث گیج شدن کاربر می¬شود.
• هر المانی که بصورت دکور وجود دارد را باید در توضیحات بصورت @null بنویسید یا اگر minSdkVersionm=16 است می¬توانید مقدار android:importantForAccessibility را برابربا no قرار دهید تا صفحه خوان آن المان را نادیده بگیرد.
4. دسته بندی المان های صفحه. اگر المان های صفحه به¬صورت درست دسته بندی نشده باشد باعث می¬شود که کاربر هنگام استفاده از سرویس صفحه خوان جابه¬جایی زیادی انجام دهد.
نرم افزاری که برای برنامه نویسان پیشنهاد می¬شود برای اینکه بررسی کنند چقدر نرم افزاری که نوشته¬اند این قوانین را رعایت کرده است، نرم افزار Accessibility scanner است که توسط شرکت گوگل ارائه شده است. این نرم افزار مانند یک صفحه خوان عمل کرده و یکایک المان های صفحه را بررسی میکند.
هر شغل و حرفه¬ای اگر به نحوی درست انجام گیرد میتواند تاثیر بسزایی داشته باشد و خدمتی را به جامعه ارائه دهد. برنامه¬نویسی یکی از حرفه¬هایی است که بر خلاف تصور از نکات بسیار ظریفی برخوردار است که با به کار گرفتن روش درست و رعایت نکاتی که در این حرفه وجود دارد میتواند خدمت چشم-گیری را ارائه دهد. در جامعه افراد متفاوتی وجود دارند که همه¬ی آن¬ها این حق را دارند که از تکنولوژی-ای که در جهان وجود دارد استفاده کنند. کسانی که دارای اختلالات نابینایی یا ناشنوایی هستند جزئی از همین جامعه هستند. همانطور که دیدیم تکنولوژی به¬قدری پیشرفت کرده است که این افراد میتوانند برای بهبود روند امور زندگی خود از ابزاری مانند گوشی¬های هوشمند استفاده کنند و در این موقعیت است که اهمیت نحوه ساخت یک نرم¬افزار توسط برنامه¬نویس به چشم می¬آید.